တုႏိႈင္းမမီ(၁၁) ~ dhamma

ခ်ဳိ,ခ်ဥ္, စပ္, ဖန္,အငန္, အခါး ဟူေသာ အရသာ (၆)မ်ဳိးသည္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု တြဲယွဥ္ေပါင္းစပ္ထားလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အဆာစသည္တို႔ႏွင့္ တြဲစပ္ေပါင္းထည့္မွေသာ္လည္းေကာင္း ႏွစ္သက္ဖြယ္အရသာကုိ ျဖစ္ေစတတ္ၾက၏။ တန္ေဆး လြန္ေဘး ဟူသည့္အတိုင္း ႏွစ္သက္လြန္း၍ လိုအပ္သည္ထက္ပို၍ စားမိလွ်င္လည္းေကာင္း၊ ထားသင့္သည့္အခ်ိန္ထက္ ပိုလြန္ကာ ထားမိ၍ေသာ္လည္းေကာင္း လူကိုု ေဘးဥပါဒ္ အႏၲရာယ္ကို ျဖစ္ေစတတ္သည္။

သစၥာဆိုသည့္ အရသာကား ထိုသုိ႔မဟုတ္ အျခားအဆာေတြကို တြဲယွဥ္ေပါင္းထည့္စရာမလို ပကတိပင္ကိုယ္က ေကာင္းၿမဲေကာင္းေနပါသည္။ မည္မွ်ေလာက္မ်ားမ်ား မည္မွ်ပင္ၾကာေစကာမူ အႏၲရာယ္မျဖစ္တတ္သည့္အျပင္ ၾကာေလ ေကာင္းေလ ေဟာင္းေလသစ္ေလပင္ျဖစ္ပါသည္။ ဤတြင္ ေလာကနယ္ပယ္၌ ျပန္႔ႏွံ႔ေနသည့္ သစၥာတရားရွိသကဲ့သုိ႔ ဓမၼနယ္ပယ္တြင္လည္း သစၥာတရားမ်ား ျပန္႔ႏွံ႕၍ေနေပသည္။
ေလာကနယ္ပယ္တြင္ ျပန္႔ႏွံ႕ေနေသာ သစၥာသည္ “ကတိသစၥာ တည္ေသာအခါ ႏြယ္ျမစ္သစ္ပင္ ေဆးဖက္၀င္” ဟူသည့္အတိုင္း ကတိသစၥာတည္ ေသာအခါ တန္ဖိုးမရွိသည့္ ႏြယ္ျမက္သက္ပင္ မ်ားသည္ပင္လွ်င္ ေဆးဖက္၀င္နိုင္ကာ အနာေရာဂါေပ်ာက္နုိင္ေပသည္။
သစၥာအရသာ၌ တည္ခဲ့လွ်င္ တသြင္သြင္ စီးဆင္းေနေသာ ျမစ္ႀကီးအတြင္းက ေရအလ်ဥ္သည္ ရပ္သြားကာ ေရကုိ ေျမႀကီးသဖြယ္ျပဳကာ တစ္ဖက္ကမ္းသို႔ ကူးေျမာက္နိုင္ေသး၏။
ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္အခါက မဟာကပၸိနမင္းႏွင့္ေနာက္ပါအမတ္တစ္ေထာင္တို႔သည္ ကုကၠဳဋ၀တီျပည္ကေန သာ၀တၳိျပည္သို႔ ဘုရားဖူးရန္သြားၾကရာတြင္ လမ္းခရီး၌ အပရစၧာျမစ္ကိို ေရာက္ရွိေသာအခါ မဟာကပၸိနမင္းက “ရတနာသံုးပါးဂုဏ္ေက်းဇူးေၾကာင့္ ေရသည္ ေရမဟုတ္သကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေစသတည္း” ဟု သစၥာအဓိ႒ာန္ကာ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ကို ႏွလံုးသြင္း၍ ထိုျမစ္ကုိကူးေသာအခါ၀ယ္ ျမင္း၏ ခြါကုိေတာင္မွ ေရမစိုဘဲ တစ္ဖက္ကမ္းသို႔ ကူးေျမာက္နုိင္ခဲ့ၾကေပသည္၊ တစ္ဖန္ နီလ၀ါဟနာျမစ္ကုိ ေရာက္ေသာအခါတြင္လည္း ေရွးနည္းအတိုင္း သစၥာအဓိ႒ာန္၍ တရားဂုဏ္ေတာ္ႏွလံုးသြင္းကာ ေအာင္ျမင္စြာျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့သလို ေနာက္ဆံုး စႏၵဘာဂျမစ္ကို ကူးျဖတ္ေသာအခါတြင္လည္း သစၥာအဓိ႒ာန္ျဖင့္ သံဃဂုဏ္ေတာ္ပြား၍ ေအာင္ျမင္စြာျဖတ္ကူးနိုင္ခဲ့ပါသည္။ ျမစ္ကို ကူးျဖတ္ရာ၌ ေဖါင္မပါ သေဘၤာမပါဘဲ အဆင္ေျပစြာ ျမစ္သံုးစင္းကုိ ျဖတ္ကူးနိုင္ျခင္းသည္ မဟာကပၸိနမင္း၏ သစၥာအဓိ႒ာန္အရသာအစြမ္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ထိုမွ်သာမက ပရိတ္ေတာ္လာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ငံုးမင္း၏ သစၥာအရသာကလည္း ၾကားရသူအဖို႔ သနားစရာေကာင္းလွသလို ၾကည္ညိဳစရာ၊ အံ့ၾသစရာလည္းေကာင္းလွေပသည္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ငံုးမင္းျဖစ္စဥ္က ေတာမီးႀကီးေလာင္ကၽြမ္းစဥ္ မိခင္ဖခင္မ်ားက အသက္ေဘးကုိ ေၾကာက္ရြံ႕သျဖင့္ မီးေဘးလြတ္ရာသုိ႔ ထြက္ေျပးသြားခဲ့ေလၿပီ၊ အေလာင္းေတာ္ ငံုးမင္းတစ္ေကာင္တည္းသာ ေတာထဲ၌ က်န္ခဲ့ပါသည္။ သူေနသည့္ ပတ္၀န္းက်င္္တြင္ ေတာမီးႀကီးေလာင္လွ်က္ရွိရာ ေျပးမလြတ္ျဖစ္ေနစဥ္ ငံုးမင္းက “ ငါ၏ မိခင္ဖခင္မ်ားသည္ အသက္ေဘးကို ေၾကာက္လွသျဖင့္ မီးႏွင့္ေ၀းရာ အျခားသို႔ ထြက္ေျပးသြားၾကခဲ့ေလၿပီ၊ ငါ့မွာ ငယ္ေသး၍ ပ်ံလည္းမပ်ံနိုင္၊ ငယ္ေသး၍ သြားလည္းမသြားနုိင္ေပ၊ ဤမွန္ကန္ေသာ သစၥာစကားေၾကာင့္ ေတာမီးႀကီး ၿငိမ္းေပ်ာက္ပါေစသတည္း” ဟု အဓိ႒ာန္လိုက္ရာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ငံုးမင္း၏ သစၥာအရသာေၾကာင့္ စကားနားလည္သည့္ပမာ ေတာမီးႀကီးသည္ တစ္ခဏခ်င္းပင္္ ၿငိမ္းေပ်ာက္သြားေလေတာ့၏ ၊ ထိုသစၥာအရသာေၾကာင့္ အေလာင္းေတာ္ ငံုးမင္းသစၥာဆိုခဲ့သည့္ ေနရာတြင္ ကမၻာတည္သမွ်ကာလပတ္လံုး မီးေဘးမွ လြတ္ကင္းလွ်က္ ရွိပါသည္။
ေနာက္သစၥာအရသာတစ္ခုကား ဘုရားေလာင္းေတာ္ ေမ်ာက္မင္းျဖစ္စဥ္က ျဖစ္ရပ္မွန္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ထိုစဥ္က ဘုရားအေလာင္းေတာ္သည္ ေမ်ာက္ေပါင္း ရွစ္ေသာင္းကို ေရွ႕သြားေခါင္းေဆာင္ျပဳ၍ အုပ္ခ်ဴပ္ရေသာ ေမ်ာက္မင္း ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါသည္၊ တစ္ေန႔သ၌ သူတို႔ေနထိုင္က်က္စားရာ ေတာတစ္ေနရာတြင္ ေရကန္ႀကီးတစ္ခုကို ျမင္ေသာအခါ ေမ်ာက္အေပါင္းသည္ ကန္ေရကို မေသာက္ၾကေသးဘဲ သူတို႔၏ေခါင္းေဆာင္ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ေမ်ာက္မင္းအလာကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနၾကပါသည္။ ေမ်ာက္မင္းေရာက္ရွိလာေသာအခါ ေရကန္၏ အေျခအေနကို စံုစမ္းပါသည္။ ေရကန္ထဲသို႔ အဆင္းေျခရာသာျမင္ရၿပီး အတက္ေျခရာ မျမင္ရေသာေၾကာင့္ “ဧကႏၱ ဒီေရကန္သည္ ဘီးလူးေစာင့္ေသာ ကန္ျဖစ္ရမည္” ဟုေတြးကာ ကန္ထဲသုိ႔ ေမ်ာက္မ်ားကို မဆင္းခိုင္းခဲ့ေပ၊ သို႔ႏွင့္ ေရကန္ေစာင့္ေသာ ဘီလူးသည္ ေမ်ာက္မ်ား မဆင္းလာေသာေၾကာင့္ ႏွလံုးမသာမယာျဖစ္ကာ ေရကို ႏွစ္ျခမ္းခြဲ၍ ကုန္းေပၚတက္လာၿပီး ေမ်ာက္မ်ားအား“ဘာျပဳလုိ႔မ်ား ေရကန္ထဲမဆင္းရတာလဲ” ဟုေမးရာ “က်ဳပ္တို႔ဆင္းရင္ သင္စားတာခံရလိမ့္မယ္ ဒါေၾကာင့္ က်ဳပ္တို႔ ကန္ထဲမဆင္းျခင္းျဖစ္ပါတယ္” ဟုေမ်ာက္မင္းက ျပန္ေျဖေသာအခါ ဘီလူးက “ေရကန္ထဲဆင္းလာတဲ့သတၱ၀ါမွန္သမွ် တစ္ေကာင္မွ အလြတ္မေပးခဲ့ဖူးဘူး၊သင္တို႔ဆင္းရင္လည္း စားရမွာပဲ” ဟုေျပာရာ အသင္ ဘီလူးမစားနိုင္ေအာင္ က်ဳပ္တို႔ ေရကန္ထဲမဆင္းဘဲ ေရကို ေသာက္နိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားမယ္” ဟုဆိုကာ ျဖည့္က်င့္ခဲ့ေသာ ပါရမီသစၥာအဓိ႒ာန္ျဖင့္ သစၥာဆိုကာ ေရကန္အနီး အဆစ္ပါသည့္ က်ဳရိုးကို ယူ၍ ပါးစပ္ျဖင့္ မႈတ္ထုတ္လိုက္ရာ က်ဳရိုးအတြင္း၌ အဆစ္မရွိေတာ့ပဲ တစ္ေပါက္္တည္းျဖစ္သြားရေလေတာ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ေမ်ာက္အေပါင္းတို႔သည္ က်ဴရိုးတို႔ႏွင့္ ကုန္းေပၚ္ကေန၍ ကန္ထဲရွိေရကို ေသာက္သံုးၾကရသည့္အျပင္ ဘီလူးစားမည့္ အႏၲရာယ္မွလည္း လြတ္ကင္းခဲ့ပါသည္။
ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ဒကရကၡဘီလူးေစာင့္ေသာ ေရကန္အနီးမွ က်ဴပင္ က်ဴရိုးတို႔သည္ ဤဘဒၵကမၻာပတ္လံုး အဆစ္မပါ အေခါင္းတစ္ခုတည္း တည္ရွိၾကပါသည္။
ကမၻာတည္သ၍ တည္ရွိမည့္ ကပၸ႒ိတိ ေလးမ်ဳိးကုိ ဤေနရာတြင္ ဗဟုႆုတအလို႔ငွါ ေဖၚျပေပးလိုပါသည္။ ထိုေလးမ်ဳိးမွာ-
(၁)။ လဗိမာန္၌ သိၾကားမင္း ႏွိပ္ခဲ့သည့္ ယုန္ရိပ္သည္ ဤကမၻာပတ္လံုး တည္ေနမည္။
(၂)။ ဘုရားအေလာင္းငံုးမင္း သစၥာျပဳရာအရပ္တြင္ တစ္ကမၻာပတ္လံုး မီးမေလာင္ေပ။
(၃)။ ဃဋိကာရအိုးထိန္းသည္ႏွင့္ မိ+ဘတို႔ေနသည့္ အိမ္ေနရာတြင္ ဤကမၻာပတ္လံုး မိုး ဘယ္ေလာက္ရြာရြာ မိုးမစိုေပ။(အက်ယ္ကုိ တုႏိႈင္းမမီ ၁၀)တြင္ေဖၚျပၿပီး။
(၄)။ ဒကရကၡဘီလူးေစာင့္ေသာ ေရကန္ကို ၀န္းရံ၍ ေပါက္ေနေသာက်ဴရိုးတို႔သည္ တစ္ခုတည္းေသာ အေပါက္ရွိျခင္း တို႔ျဖစ္ပါသည္။
သစၥာအရသာ၏ အစြမ္းထက္ျမက္မႈသည္ ယခင္ကသာမဟုတ္ေသး ယခုမၾကာေသးမီ အင္း၀ေခတ္အတြင္းတြင္ သစၥာႏွင့္ပတ္ သက္၍ ထင္ရွားေသာ သမိုင္းမွတ္တိုင္တစ္ခု ရွိခဲ့ဖူးပါသည္။ စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာ ေကာင္းလြန္းလွ၍ တင္ျပပါဦးမည္။
အင္း၀ေခတ္ သာလြန္မင္းတရားႀကီးလက္ထက္တြင္ ေတာင္ဖီလာဆရာေတာ္ ဟူ၍ ထင္ရွားေပၚထြန္းခဲ့ဖူးပါသည္။ ထိုမေထရ္သည္ ေတာင္ဖီလာေတာရ၌ သီတင္းသံုးေတာ္မူစဥ္ စစ္ကိုင္း၊ပင္းယ၊ အင္း၀ တစ္ေၾကာတြင္ ထိုအခ်ိန္က မိုးအလြန္ေခါင္ကာ အစာေရစာမ်ား ငတ္ျပတ္ခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္ ထိုနယ္တစ္၀ိုက္တြင္ မေကာင္းမႈဒုစရိုက္မ်ား အလြန္ေပါမ်ားေနသည့္အတြက္ အခ်ိန္မေတာ္ သြားလာရဲသူ မရွိသေလာက္ပါေပ။
တစ္ေန႔ ေန၀င္ရီတေယာအခ်ိန္ အကာလအခါမဲ့တြင္္ ဆံပင္ဖားလ်ားခ်ျဖင့္ ၀တ္ထားေသာ အ၀တ္မ်ား စုတ္ျပတ္ကာ ဒုကၡအပူမီးမ်ားေတာက္ေလာင္ေနေသာ ဒကာမတစ္ဦး ဆရာေတာ္ထံ ေရာက္ရွိလာပါသည္။ သူမက လမ္းခရီးတြင္ ဒုကၡျဖစ္လာေသာေၾကာင့္ ေက်ာင္းတြင္ တစ္ညတာ တည္းခိုခြင့္ျပဳပါရန္ ေလွ်ာက္ထားေသာအခါ ဆရာေတာ္သည္ မာတုဂါမႏွင့္ တစ္ညတာ အတူေနမည့္အေရးကို ၀ိနည္းေတာ္အရ အလြန္၀န္ေလးေသာ္လည္း ဒုကၡျဖစ္သူကို ႏွင္လြတ္ရန္မွာလည္း ခက္ေနသည္ျဖစ္၍ ေက်ာင္းတြင္ မာတုဂါမႏွင့္ တစ္မိုးတစ္ယံတည္းတြင္ အတူေန၍ မျဖစ္နိုင္ေၾကာင္း ေျပာေသာအခါ သူမ၏ အားကိုးလြန္းေသာ မ်က္ႏွာကို ေတြ႕ျမင္ရေသာေၾကာင့္ မတတ္သာဘဲ ေက်ာင္း၏ အျပင္ဘက္ စႀကန္တြင္ တစ္ညတာ ေနခြင့္ျပဳလုိက္ေပသည္။ ညအခ်ိန္တြင္ ဆရာေတာ္သည္ တစ္မိုးတစ္ယံတည္းျဖစ္ေန၍ လံုး၀မအိပ္ဘဲ သူမေၾကာင့္ ငါသည္ ဘာ၀နာအလုပ္ကို ညလံုးေပါက္ ရႈမွတ္ရေပသည္ ဟု ေတြးကာ တစ္ညလံုး တရားရႈမွတ္ေနေလေတာ့သည္။(သူေတာ္ေကာင္းႀကီးမ်ား၏ စိတ္ေနသေဘာထားသည္ အတုယူဖြယ္ေကာင္းေလစြ)
မၾကာမီ သူမသည္ အျပင္ဘက္တြင္ ေနရသည္မွာ ေၾကာက္စရာေကာင္းလွ၍ ေက်ာင္းခန္းအထဲတြင္ ေနခြင့္ေပးပါမည့္အေၾကာင္း အျပင္ကေန ပိတ္ထားေသာ တံခါးကို လက္ျဖင့္ေခါက္ကာ သနားစဖြယ္အကူအညီေတာင္းလာေသာေၾကာင့္ မတတ္သာရကား သူမအား ေက်ာင္းခမ္းအထဲသို႔ ၀င္ခြင့္ေပးကာ ဆရာေတာ္သည္ ေက်ာင္းအျပင္ဖက္တြင္ တစ္ဖန္သီတင္းသံုးေတာ္မူပါ ေတာ့သည္။ မနက္ပိုင္း မိုးေသာက္ယံေရာက္လုနီးနီးအခ်ိန္သို႔ ေရာက္ေသာအခါ သူမသည္ ဆရာေတာ္အနည္းသို႔ကပ္ကာ ယခုပင္ ေျခသလံုးကို သိုင္းဖက္ေတာ့မည္ဟန္ျဖင့္ “ကယ္ေတာ္မူပါ” ဟုသနားစဖြယ္ေတာင္းပန္ေနျပန္ေသာေၾကာင့္ ဆရာေတာ္သည္ အႀကံရကာေက်ာင္းနံရံတြင္ ထိုးစိုက္ထားသည့္ ဒန္ပူသတ္သည့္ ဓါးမကိုယူကာ သူ႔ေျခသလံုးကုိ ဓါးျဖင့္ မြန္းပါေလေတာ့သည္။ ေျခသလံုးတြင္ ေသြးမ်ားျဖာထြက္လာသည္ကို ျမင္ရေသာအခါတြင္မွ “ ဆရာေတာ္ဘုရား…..တပည့္ေတာ္မ မွားပါၿပီဘုရား၊ ထိုအမႈကိစၥအတြက္ ခြင့္လြတ္ေတာ္မူပါဘုရား” ဟု ေလွ်ာက္ကာ မနက္လင္းသည္ႏွင့္ သူမထြက္ခြါသြားပါေလေတာ့သည္။
သူမသည္ မင္းသမီးတစ္ေယာက္ျဖစ္ကာ ရွင္ဘုရင္ထံေရာက္လွ်င္ “ မွန္လွပါဘုရား……..အရွင္မင္းႀကီး ေစခိုင္းသည့္အတိုင္း ဆရာေတာ္၏ အက်င့္သီလကို တပည့္ေတာ္မ ဖ်က္ဆီးခဲ့ပါၿပီဘုရား” ဟု ေၾကာက္လွေသာေၾကာင့္ အမွန္အတိုင္းမေျပာဘဲ လိမ္လည္၍ ေလွ်ာက္တင္ေလေတာ့သည္။ ထိုသတင္းသည္ တစ္ခဏခ်င္း လွ်င္ျမန္စြာ ေတာမီးပမာပ်ံ႕ႏွံ႕သြားေလရာ မၾကာမီ မင္းႀကီးသည္ ေနာက္ပါ မူးႀကီးမတ္ရာ ေမာင္းမမိႆံမ်ားႏွင့္အတူ အလွဴေပးေလဟန္ ျပဳကာ ဆရာေတာ္ေက်ာင္းအနီးသို႔ ေရာက္ရွိလာပါေတာ့သည္။ သုိ႔ႏွင့္ ဆရာေတာ္သည္ ေရာက္ရွိလာေသာ ပရိသတ္မ်ား၏ သံသယကို ေျဖေဖ်ာက္နိုင္ရန္ “ယခုအခ်ိန္တြင္ ငါ့အား သစၥာမွတစ္ပါးအျခား အားကိုးစရာဟူ၍ မရွိေတာ့”ဟု ေတြးကာ “ ငါ၏ သီလပ်က္စီးခဲ့ပါမူ ဤဓါးမသည္ ခ်ေသာခဏတြင္ ေရ၌ ျမဳပ္ပါေစသား၊ သီလစင္ၾကယ္ပါမူ ဓါးမသည္ ေရေပၚတြင္ ကူးေစသား” ဟု သစၥာအဓိ႒ာန္ျပဳ၍ ဓါးမကို ေရတြင္ခ်လိုက္ရာ ဓါးမသည္ လူစကားနားလည္သည့္ပမာ ေရေပၚတြင္ေပၚကာ ငါးတစ္ ေကာင္ကဲ့သုိ႔ ကူးခတ္သြားေလေတာ့သည္။ ယခုအခ်ိန္အထိ ေတာင္ဖီလာေတာရအနီးတြင္ ဓါးမကူးကန္ ဟူ၍ ရွိေနေပေသးသည္။ ဆရာေတာ္၏ သစၥာအစြမ္းထက္ပံုမွာ အံ့မခမ္းရံုမွ်မက မည္သည့္အရာႏွင့္မွ်လည္း တုႏိႈင္း၍မမီနိုင္ပါေခ်။ ဤသို႔ျဖင့္ တုႏိႈင္းမမီသစၥာအရသာ၏ အစြမ္းပကားကား ထူးဆန္းအံ့ၾသဘြယ္ရာ ေကာင္းလွေပသည္။
ထို႔အတူ ဓမၼအင္ပါယာႀကီးတြင္လည္း ျမတ္ဗုဒၶ ထုတ္ေဖၚေတာ္မူခဲ့ေသာ တုႏိႈင္းမမီ ဓမၼသစၥာတရားမ်ားလည္း ယခုထက္တိုင္ ထင္ရွားရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ ဓမၼသစၥာတရားမ်ားအား အမွန္တကယ္ ဓမၼကုိ အသံုးျပဳသူတိုင္း ေတြ႕ျမင္ခဲ့ၾကသည္မွာ ယခုထိတိုင္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဓမၼသစၥာတရား၏ အဓိပၸါယ္မွာ သဘာ၀အမွန္တရားျဖစ္၏။ ထုိတရားမ်ားသည္ ဤကမၻာတြင္မက ေရွးကမၻာမ်ားစြာကတည္းက ရွိႏွင့္ေနၿပီးျဖစ္သည့္အျပင္ ထိုတရားတို႔သည္ မည္သည့္အခါမွ် ေဟာင္းႏြမ္းသြားသည္ဟူ၍ မရွိဘဲ အၿမဲတမ္း သစ္လြင္ေတာက္ပေနသည့္အျပင္ မည့္သည့္အခါမွ် update လုပ္စရာမလိုေပ။
ကမၻာအဆက္ဆက္ ျမတ္ဗုဒၶဘုရားရွင္တို႔၏ ႀကိဳးပမ္းေတာ္မူခ်က္ျဖင့္ ျပန္လည္ေဖၚထုတ္ေတာ္မူခဲ့ၾကကာ ဤယခုအခါတြင္လည္း ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္က ျပန္လည္ေဖၚထုတ္ေတာ္မူခဲ့သျဖင့္ ယခုလို လူနတ္ျဗဟၼာမ်ားသိခြင့္ရေနၾကေပသည္။ သိခြင့္ရသည္ႏွင့္အမွ် ဆင္းရဲအဆံုးသုိ႔ေရာက္ရွိကာ ေလာကမွ ထြက္ေျမာက္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည့္ သူေတာ္ေကာင္းႀကီးမ်ား၏ အေရအတြက္သည္လည္း မနည္းလွေတာ့ေပ။ ထိုေၾကာင့္ ေလာကလူသားမ်ားအတြက္ တကယ့္ တုႏိႈင္းမမီ သဘာ၀အမွန္တရား ဟုေျပာလွ်င္ မွားနုိင္မည္မထင္ေပ။ ထိုသဘာ၀အမွန္တရားကား အေရအတြက္အားျဖင့္ ေလးမ်ဳိးရိွပါသည္။

(၁) ဆင္းရဲျခင္း အမွန္တရား၊
ထုိသစၥာတရားကို သိရန္အတြက္ ဦးစြာ မိမိရရွိထားသည့္ ဘ၀ခႏၶာကုိ မိမိကုိယ္တိုင္ သုေတသနျပဳလုပ္ကာ သဘာ၀ တရားမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ရန္ ေလ့လာရပါသည္။ ဤသည္ကုိပင္ တရားအားထုတ္သည္ဟုေခၚၾကပါသည္။ ေယာဂီသည္ တရားရႈမွတ္မႈ အခ်ိန္ကာလ ၾကာလာေသာအခါ ရႈသိစရာအာရံုႏွင့္ ထိုအာရံုကုိရႈသိေသာစိတ္ ဤအရာႏွစ္ခုမွတစ္ပါး မည္သည့္အရာကိုမွ် မေတြ႕ ရေပ၊ သြားသည့္အခါတြင္ သြားသည့္အာရံုႏွင့္ ထိုအာရံုအေပၚသိစိတ္၊ ထိုင္သည့္အခါတြင္ ထိုင္သည့္အာရံုႏွင့္ ထိုင္သိစိတ္၊ ရပ္သည့္အခါတြင္လည္း ရပ္သည့္အာရံုႏွင့္ရပ္သည့္စိတ္၊ေလ်ာင္းသည့္အခါတြင္လည္း ေလ်ာင္းသည့္အာရံုႏွင့္ေလ်ာင္းသိစိတ္၊ စားသည့္အခါတြင္ စားသည့္အာရံုႏွင့္စားသိစိတ္၊ ျမင္သိအခါတြင္ျမင္သည့္အာရံုႏွင့္ျမင္သိစိတ္၊ ၾကားသည့္အခါတြင္ ၾကားသည့္အာရံုႏွင့္ၾကားသိစိတ္၊ မည္သည့္အခ်ိန္မွာပင္ျဖစ္ေစ ရႈသိစရာအာရံုႏွင့္ ထိုအာရံံုအေပၚရႈသိစိတ္ ဤႏွစ္မ်ဳိးမွလြဲ၍ ငါ၊သူတစ္ပါး၊ေယာကၤ်ား၊မိန္းမဟူ၍ မရွိေပ၊ ဤတြင္ ရႈသိစရာအာရံုကား ရုပ္တရားျဖစ္ၿပီး၊ ရႈသိစိတ္က နာမ္တရားျဖစ္ပါသည္။ ထိုရုပ္နာမ္တရားကုိပင္ ဘ၀ ဟုေခၚၾကပါသည္။ ထိုအမွတဆင့္ ရႈမွတ္မႈအား ျမင့္တက္လာေသာအခါ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အာရံုမွန္သမွ်ကို ရႈမွတ္ေနေသာ ေယာဂီမွာ အာရံုတည္းဟူေသာ အေၾကာင္းတရားေၾကာင့္ ရႈသိစိတ္ ဟူသည့္ အက်ဳိးတရားျဖစ္ေပၚလာရတာပဲ ဟု ရုပ္နာမ္ေၾကာင္းက်ဳိးကုိ ရႈသိဆဲတြင္ သိျမင္လာရေပသည္။(စဥ္းစားေတြးေတာ၍ သိသည့္ သုတမယဥာဏ္မဟုတ္သည္ကို သတိျပဳပါ)။
ထိုမွတစ္ဆင့္ ရႈမွတ္မႈစြမ္းရည္ ျမင့္မားလာေသာအခါ ရုပ္နာမ္တရားတို႔၏ အစ၊အလယ္၊အဆံုး သံုးပါးလံုးကုိ ေတြ႕ျမင္လာကာ ျဖစ္ေပၚသမွ်သည္ ကုန္သြားသည္ခ်ည္းျဖစ္၍ မည္သည့္အရာမွ် မတည္ၿမဲျခင္း၊ ေပၚၿပီးေနာက္ေပ်ာက္ေနသည့္အတြက္ ဆင္းရဲျခင္း၊ သူ႔အလိုလိုေပၚၿပီး သူ႔အလိုလိုေပ်ာက္သြားသည့္အတြက္ ကိုယ့္အလိုသို႔မလိုက္ျခင္း ဟု သိျမင္ရာကေန ရုပ္နာမ္သဘာ၀တရားမ်ားသည္ မျပတ္ဒလပ္စပ္ ျဖစ္ပ်က္ေနရာ မည္သည့္အခါတြင္ ရပ္စဲသြားမည္ကို မသိနိုင္ေပ ။ ေယာဂီသည္ ရုပ္နာမ္တရားတို႔၏ မျပတ္ျဖစ္ပ်က္မႈကုိ မ်ားမ်ားသိျမင္ေလေလ ဘ၀ဆင္းရဲကို သိျမင္ေလေလျဖစ္ေပသည္။ ထိုဘ၀ဆင္းရဲျခင္းအမွန္တရားသည္ ရုပ္နာမ္တရားတို႔၏ မျပတ္ျဖစ္ပ်က္မႈပင္ျဖစ္ေပေတာ့သည္။ ဘ၀ဆင္းရဲမႈကို မ်ားမ်ားသိျမင္ေလေလ ဆင္းရဲျခင္းမွ လြတ္ဖို႔ရာနီးေလေလ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဆင္းရဲသည့္ သဘာ၀အမွန္တရားကုိ သိခ်င္သပဆိုလွ်င္ တရားရႈမွတ္ျခင္းျဖင့္ ဘ၀ကုိ ဓမၼျဖင့္ သုေတသနျပဳရမည္ဟု သတိခ်ပ္သင့္ေပသည္။
၂။ ဆင္းရဲေၾကာင္းအမွန္တရား
ဆင္းရဲေၾကာင္းတရားဆိုသည္မွာ ဘ၀ခႏၶာအသစ္ျဖစ္ေပၚေၾကာင္း သမုဒယတဏွာ ပင္ျဖစ္၏ “ယာယံ တဏွာ ေပါေနာဗၻ၀ိကာ” တဏွာ ေလာဘတရားသည္ ဘ၀အသစ္ကို တစ္ဖန္ျဖစ္ေစတတ္၏ ဟုျပဆိုထားရာ ဘ၀ခႏၶာအသစ္ျဖစ္ေၾကာင္း ဆင္းရဲေၾကာင္းအမွန္တရားမွာ တဏွာေလာဘ ပင္ျဖစ္ပါသည္၊ ထိုေလာဘကိုပင္လွ်င္ သမုဒယသစၥာ ဆင္းရဲေၾကာင္းအမွန္တရားဟုေခၚပါ သည္။
၃။ ဆင္းရဲခ်ဴပ္ျခင္းအမွန္တရား
ဆင္းရဲျဖစ္ေၾကာင္း တဏွာတရားကုိ ဓမၼႏွင့္ ပယ္သတ္ျခင္းျဖင့္ တဏွာခ်ဴပ္လွ်င္ ဆင္းရဲခ်ဴပ္ၿငိမ္းသည္ ။ ဤသည္ကိုပင္ နိေရာဓ သစၥာ ဆင္းရဲခ်ဴပ္ျခင္းအမွန္တရားဟု ေခၚပါသည္။
၄။ ဆင္းရဲခ်ဳပ္ေၾကာင္းအမွန္တရား
ထိုအမွန္တရားကား ဆင္းရဲ ခ်ဴပ္ၿငိမ္းေၾကာင္းျဖစ္သည့္ ပုဗၺဘာဂပဋိပဒါ မဂၢင္ကုိ ေခၚပါသည္၊ ပုဗၺဘာဂ- မဂ္၏ေရွးအဖို႔၊ ပဋိပဒါ -က်င့္ရမည့္၊ မဂၢ-လမ္းျဖစ္သည္။ မဂ္၏ေရွးအဖို႔ က်င့္ရမည့္ အက်င့္တရားမွာ မဂၢင္(၈)ပါး အက်င့္တရား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမဂၢင္(၈)ပါး အက်င့္တရားကို မည္သုိ႔ အသံုးျပဳမည္နည္း။ အသံုးျပဳပံုကား သတိပ႒ာန္တရားကို လက္ေတြ႕က်င့္သံုးျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရာ၌ အက်ဥ္းခ်ဴံးကာ နားလည္ေလာက္ရံုမွ် ေဖၚျပေပးပါမည္။
ေယာဂီသည္ တရားရႈမွတ္မည္ႀကံေသာအခါ လူဆိုလွ်င္ ငါးပါး၊ရွစ္ပါး၊သီလေဆာက္တည္ရသကဲ့သုိ႔၊ သာမေဏဆိုလွ်င္ သာမေဏသီလ၊ရဟန္းဆိုလွ်င္ ရဟန္းသီလ လံုၿခံဳေအာင္ ေစာင့္ထိန္းၾကရပါမည္။ ထိုေစာင့္ထိန္းေသာ သီလတရားမ်ားသည္ သီလမဂၢင္မည္၏။
ေယာဂီသည္ ရႈမွတ္ရမည့္ အာရံုထင္ရွားျဖစ္ေပၚလာေသာအခါ ထိုအာရံုကို ရႈမွတ္နိုင္ေစရန္ ေၾကာင့္ၾကစိုက္ေပးျခင္းသည္ သမၼာ၀ါယာမ မဂၢင္မည္၏၊ အာရံုေပၚတိုင္း အမွတ္ရေနျခင္းသည္ သမၼာသတိမဂၢင္ မည္၏။ အာရံုအေပၚတြင္ ရႈသိစိတ္ကပ္၍ တည္ေနျခင္း သည္ သမၼာသမာဓိမဂၢင္ မည္၏၊ ဤကား သမာဓိမဂၢင္သံုးပါးျဖစ္ပါသည္။
တရားရႈမွတ္ေသာအခါ ရႈမွတ္စိတ္ကို အာရံုေပၚသုိ႔ ေရာက္ေအာင္ တင္ေပးရပါသည္၊ ဤသည္ကုိပင္ သမၼာသကၤပၸမဂၢင္ ဟုေခၚ၏။ အာရံုႏွင့္ရႈသိစိတ္ေတြ႕ဆံုတိုင္း အမွန္အတိုင္းသိတာက သမၼာဒိ႒ိမဂၢင္မည္၏။
အခ်ဴပ္ဆိုရေသာ္ သတိပ႒ာန္တရားပြားမ်ားျခင္းသည္ပင္လွ်င္ မဂၢင္ရွစ္ပါးအက်င့္ဟုေခၚ္ပါသည္။ ထိုအက်င့္တရားမ်ားကို က်င့္သံုးျခင္းျဖင့္ သဘာ၀အမွန္တရားမ်ားကို အဆင့္ဆင့္ သိျမင္မ်က္ေမွာက္ျပဳကာ ေလာကအဆံုး(ဆင္းရဲအဆံုး)ကို ေရာက္ၾကရေသာ ေၾကာင့္ သဘာ၀အမွန္တရားဆိုသည့္ အရိယာသစၥာတရားသည္ သစၥာတရားမွန္သမွ်တို႔တြင္ တုႏိႈင္းမမီေသာ သစၥာတရားျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပေရးသားလိုက္ရပါေတာ့သတည္း။